Założenia: Program jest przeznaczony dla uczniów klasy III nauczania zintegrowanego, którego realizacja ma na celu wspieranie wszechstronnego rozwoju osobowości dziecka, ekspresji, wrażliwości i uczuciowości. Będzie realizowany w klasie III D w roku szkolnym 2002/2003 w Szkole Podstawowej nr 1 w Mrągowie na zajęciach dodatkowych., które będą się odbywały raz w tygodniu po 45 minut od października 2002 r. do maja 2003 roku. Cel główny: Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w życiu poprzez umiejętne i świadome korzystanie z dóbr kultury (muzyki, tańca, pantomimy, teatru).
Cele dramy zblokowane zostały w trzech kategoriach:
- Cele terapeutyczne:
- tworzenie pozytywnych relacji nacechowanych życzliwością i zaufaniem,
- poznanie siebie, odkrywanie swoich mocnych stron, przełamywanie onieśmielenia,
- rozpoznawanie uczuć i ćwiczenie umiejętności ich wyrażania w sposób społecznie akceptowany,
- stwarzanie sytuacji sprzyjających poznawaniu i rozumieniu własnych potrzeb,
- pokazywanie dzieciom konsekwencji ich zachowań i uczenie ich odpowiedzialności za swoje postępowanie
- Komunikacja interpersonalna:
- znaczenie słuchania aktywnego i biernego w kontaktach społecznych, kształtowanie rozumienia mowy niewerbalnej,
- uczenie umiejętności odmawiania, wyrażania potrzeb i uczuć – asertywność,
- uświadomienie mechanizmu konfliktu i sposoby jego rozwiązywania,
- uczenie przyjmowania oraz wypowiadania pochwał i krytyki
- Kształtowanie umiejętności teatralnych:
- zapoznanie z prostymi zadaniami aktorskimi,
- wprowadzenie elementów dramy i ekspresji słowno-muzycznej,
- dbanie o kulturę żywego słowa, wzbogacanie słownictwa,
- wykorzystanie zdobytych umiejętności w inscenizacjach
Najczęściej stosowane techniki dramowe na zajęciach:
- rozmowa, która jest najprostszą formą bycia w roli. Uczy rozmowy o doznaniach, słownego uzewnętrzniania uczuć, buduje zaufanie;
- wywiad - polega na rozmowie z jedną lub dwiema wytypowanymi osobami. Kształci umiejętność zadawania pytań. Fikcyjna sytuacja rozwija fantazję i myślenie;
- ćwiczenia pantomimiczne (etiudy) polegają na przedstawieniu ciałem, gestem i mimiką określonego problemu lub tematu. Sprzyjają rozwijaniu plastyki ciała, koncentracji i fantazji.;
- improwizacje - "wchodzenie w rolę" na podstawie opowiadania lub utworu literackiego(scenka, przedstawienie). Jest to praca w grupach bez nastawienia na efekty artystyczne;
- inscenizacja - opiera się na wyraźnym podziale widzów i aktorów. Aktorzy uczą się tekstów na pamięć i grają pod kierunkiem reżysera wg ustalonego scenariusza;
- rzeźba - polega na przyjęciu określonej pozy i zastygnięciu w bezruchu w najbardziej dramatycznym momencie granej scenki; po chwilowym zastygnięciu akcja zaczyna toczyć się dalej, aż do następnego zatrzymania. Doskonali współdziałanie i koncentrację;
- film - kontynuacja "stop klatki". Akcja może przebiegać w zwolnionym lub przyspieszonym tempie;
- rysunek - jest techniką plastyczna. Może przedstawiać realistyczny bądź fantastyczny portret postaci literackiej, szkic wyposażenia wnętrza, barwne plamy wyrażające uczucia i nastroje. Rozwija fantazje i zdolności manualne;
- ćwiczenia głosowe - polegają na naśladowaniu głosów zwierząt i odgłosów wydawanych przez przedmioty. Doskonalą rytm oddechowy i wyrazistą mowę;
- list - forma bycia w roli bohatera, który napisał list, adresata, przyjaciela, adresata za kilka lat. Stanowi punkt wyjścia do poznania utworu oraz zrozumienia motywów postępowania postaci literackich;
- dziennik lub pamiętnik - może być odczytywany jako świadectwo minionej epoki., np.: w związku z omawianiem warunków życia ludzi w dawnych czasach.
HARMONOGRAM DZIAŁAŃ – ( od października 2002 r. do maja 2003 r.)
UMIEJĘTNOŚCI I KOMPETENCJE UCZNIÓW ZWIĄZANE Z WYKORZYSTANIEM DRAMY PODCZAS ZAJĘĆ W CIĄGU ROKU SZKOLNEGO.
- MOWA CIAŁA
- Potrafi zaprezentować siebie w formie pantomimicznej.
- Bierze aktywny udział w rozmowach, scenkach, wywiadach.
- Potrafi odegrać krótką scenkę, w której przedstawi odczucia lub przeżycia za pomocą gestów, mimiki twarzy, ruchu itp.
- Rozpoznaje i nazywa stany emocjonalne postaci.
- Rozróżnia charakter wypowiedzi w zależności od intonacji głosu, postawy ciała, gestów, mimiki twarzy.
- Wypowiada swój sąd na temat motywów postępowania.
- Doskonali plastykę ciała przyjmując określone pozy.
- "Rzeźbi" ciało partnera wg określonego zadania plastycznego.
Obszar aktywności w poszczególnych edukacjach:
- Plastyczna:
- stosuje barwne plamy w celu wyrażenia stanów emocjonalnych, zapachów, słuchanej muzyki;
- rysuje postacie ludzkie oddające charakter uczuć i przeżywanych sytuacji.
- Muzyczna:
- rozpoznaje nastrój utworu instrumentalnego;
- dopasowuje brzmienie instrumentu do aktualnego stanu emocjonalnego, scenki, charakteru postaci, stanu pogody itp.
- Przyrodnicza:
- utożsamia się z charakterystycznymi cechami zwierząt i wchodzi w ich role.
- Polonistyczna:
- wzbogaca słownictwo, frazeologię i pojęcia;
- zwraca uwagę na zwięzłość i poprawność wypowiedzi.
- Ruchowa:
- bierze udział w zabawach naśladujących sposoby poruszania się zwierząt, ludzi, roślin i pojazdów.
- ZABAWA SŁOWEM
- Potrafi stworzyć ciągi nowych skojarzeń opartych na tym samym mechanizmie słowotwórczym.
- Tworzy rymy do podanych wyrazów.
- Tworzy neologizmy.
- Inscenizuje fragmenty poezji i prozy.
- Rozumie przenośny sens wielu utartych zwrotów.
- Układa dziecięce wyliczanki i rymowanki.
- Tworzy rodziny wyrazów i dobiera wyrazy przeciwstawne.
- Układa recepty na gościnność, przyjaźń, zgodę, zdrowie.
Obszar aktywności w poszczególnych edukacjach:
- Plastyczna:
- przekłada wypowiedź ustną na obraz plastyczny (wyliczanki, rymowanki, powiedzonka i neologizmy).
- Muzyczna:
- wczuwa się w rolę dyrygenta i przedstawia za pomocą gestów i znaków charakter muzyki.
- Ruchowa:
- tworzy układy choreograficzne do wyliczanek
- POEZJA JAK MUZYKA
- Rytmicznie recytuje wiersze, przysłowia, wyliczanki itp.
- Stosuje wyrazy dźwiękonaśladowcze.
- Samodzielnie tworzy melodię do utworu poetyckiego zgodnie z jego treścią i nastrojem.
- Eksperymentuje dźwiękiem w czasie recytacji i śpiewu utworu poetyckiego w celu uchwycenia jego nastroju.
Obszar aktywności w poszczególnych edukacjach:
- Muzyczna:
- dobiera rodzaj muzyki (poważnej, ludowej, rozrywkowej) do utworu poetyckiego;
- improwizuje taniec zgodnie z rytmem, melodią, barwą i dynamiką utworu muzycznego;
- wykorzystuje instrumenty i przedmioty użytkowe w celu wydobycia z nich dźwięków współgrających lub tworzących nastrój utworu poetyckiego;
- rozróżnia siłę i natężenie dźwięków muzycznych.
- Ruchowa:
- tworzy układy choreograficzne do utworów poetyckich z wykorzystaniem podkładu muzycznego i stosując wyrazy dźwiękonaśladowcze.
- ŚWIAT BAŚNI I LEGEND
- Czyta ze zrozumieniem.
- Zwraca uwagę na intonację, znaki przestankowe, siłę i modulację głosu.
- Potrafi oddać nastrój czytanego lub wygłaszanego utworu
- Wygłasza prozę z pamięci.
- Potrafi wcielić się w rolę narratora.
- Odróżnia fikcję od prawdy.
- Tworzy dialogi i odgrywa krótkie scenki dramowe.
- Układa dalszy ciąg opowiadania po "stop klatce".
- Pisze list, dziennik lub pamiętnik wcielając się w rolę.
- Swobodnie wypowiada się na temat utworu, bohaterów i zdarzeń.
- Potrafi stworzyć kreację postaci - bohatera lektury, oddać jej cechy charakteru, wyglądu, sposobu poruszania się.
- Bierze udział w przeprowadzeniu wywiadu z postacią w celu zrozumienia jej motywów postępowania.
Obszar aktywności w poszczególnych edukacjach:
- Plastyczna:
- rysuje lub maluje scenki typu "stop- klatka" połączone myślą przewodnią lub kolejnością zdarzeń;
- stosuje pierwszy i drugi plan;
- tworzy postacie z baśni i legend techniką origami.
- Muzyczna:
- tworzy muzykę przy pomocy głosu, przedmiotów użytkowych oddając nastrój grozy, radości, spokoju, niepewności itp.
- Techniczna:
- wykonuje postacie z baśni i legend wykorzystując do tego celu materiały pochodzenia roślinnego i surowce wtórne.
- Historyczna:
- odróżnia prawdę historyczną od legendy i zmyślenia;
- korzysta z dostępnych materiałów informacyjnych w celu odszukania źródeł legendy;
- w oparciu o pamiętnik znaleziony w wehikule czasu prezentuje zdobycze techniczne ostatniego stulecia, najważniejsze wydarzenia historyczne(pozytywne i negatywne) najsłynniejszych ludzi i ich dzieła itp.
- Geograficzna:
- potrafi umiejscowić na mapie miasta związane z legendami lub baśniami.
- MAŁY TEATR
- Potrafi za pomocą gestów i mimiki twarzy przedstawić stany emocjonalne postaci.
- Inscenizuje fragmenty wiersza utożsamiając się z odtwarzaną postacią.
- Dokonuje podziału ról i przedstawia kolejne zdarzenia tekstu.
- Improwizuje rozmowę kilku osób, zwierząt, czy zjawisk na dany temat.
- Naśladuje głosy zwierząt, przedmiotów, ludzi.
- Potrafi dobrać sposób poruszania się i gestykulowania w zależności od stanów emocjonalnych i charakterystycznych cech postaci.
- Recytuje wiersze i fragmenty prozy z odpowiednią dla danego gatunku literackiego intonacją, siłą głosu.
Obszar aktywności w poszczególnych edukacjach:
- Plastyczne:
- wykonuje projekt scenografii przygotowywanego przedstawienia;
- wykonuje projekty kostiumów.
- Techniczne:
- wykonuje wg własnego projektu kukiełki lub pacynki do baśni i legendy;
- projektuje i wykonuje dekorację dworu księcia,
- montuje zestaw oświetleniowy i dźwiękowy.
- Muzyczne:
- dopasowuje utwory muzyczne stanowiące ilustrację bądź podkład do przedstawienia teatralnego.
- Historyczne:
- pisze opowiadanie przenosząc się w czasie do minionej epoki na dwór króla lub księcia.
- Geograficzne:
- pisze list z odległych podróży, w którym opisuje swoje badania, przeżycia i odkrycia.
Przewidywane osiągnięcia : Uczeń poprzez dramę
- wszechstronnie rozwija swoją osobowość, ekspresję słowną i muzyczną, wrażliwość i uczuciowość ,
- potrafi rozmawiać o uczuciach własnych i wewnętrznych przeżyciach,
- potrafi zapanować nad emocjami,
- kształtuje określone zachowania społeczne,
- dysponuje bogatym warsztatem środków wyrazu,
- umiejętnie radzi sobie z tremą i odwagą sceniczną,
- rozwija fantazję i wyobraźnię twórczą oraz aktywność,
- buduje więzi emocjonalne z rówieśnikami i nauczycielem,
- wytwarza poczucie bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania w grupie,
- świadomie korzysta z dóbr kultury,
Uwagi o realizacji programu: Program przeznaczony jest dla uczniów klasy III nauczania zintegrowanego wg harmonogramu działań. Podstawowymi metodami pracy są: metody aktywizujące ( metaplan, burza mózgów, dywanik pomysłów, drzewo decyzyjne, mapa mentalna, uszeregowanie promyczkowe), pogadanka, inscenizacje. W zajęciach uczestniczy 15- stu uczniów. Główną formą pracy jest praca w grupach. Uczniowie biorą udział w inscenizacjach i przedstawiają programy słowno – muzyczne dla uczniów klas I – III.
Ewaluacja programu:
- Przedmiot ewaluacji: Program zajęć dodatkowych " Drama".
- Uzasadnienie ewaluacji: zadaniem ewaluacji jest zbieranie i analiza danych w celu oceny programu pod względem atrakcyjności zajęć.
- Ocena samodzielnej pracy ucznia i jego uczestnictwa w zajęciach- uczniowie odpowiadają na pytania zawarte w ankiecie, przygotowanej przez nauczyciela.
- Ewaluator: nauczyciel prowadzący zajęcia.
- Techniki i metody badawcze: obserwacja, kwestionariusz ankiety.
Sposób dokumentowania:
- Scenariusze zajęć " Dramy".
- Ankiety oceny zajęć przez uczniów.
- Scenariusze inscenizacji.
- Dziennik obserwacji uczniów na zajęciach pozalekcyjnych w dokumentacji szkoły.
Załączniki:
- Scenariusze zajęć dramowych.
- Prace twórcze uczniów.
- Scenariusz inscenizacji (program montażu słowno – muzycznego) dla uczniów nauczania zintegrowanego.
W opracowaniu programu własnego " Drama" oraz scenariuszy zajęć wykorzystałam literaturę:
- A. Dziedzic, " Drama i wychowanie", Warszawa 1999.
- T. Gordon, " Wychowanie bez porażek w szkole", Warszawa 1996.
- D. Jóźwik, R.Szymonek, " Baw się i ucz z nami", Kielce 2000.
- A. Loy Mc Ginnis, "Sztuka przyjaźni", Warszawa 1996.
- H. Machulska, A. Pruszkowska, J. Tatarowicz, " Drama w szkole podstawowej", Warszawa 1997.
- K. Pankowska, " Edukacja przez dramę", Warszawa 1997.
- A. Peasa, " Język ciała. Jak czytać myśli ludzi z ich gestów", Kraków 1997.
- " Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze", Warszawa 2002.
- M. Świeca, "Drama w edukacji", Kielce 1996.
OPRACOWAŁA: mgr Iwona Hinz- nauczycielka nauczania zintegrowanego w Zespole Szkół nr 1 w Mrągowi |